Elektrikte Vardiya Bazlı Tüketim

Sanayileşmenin ve 24 saat esasına dayalı üretim süreçlerinin yaygınlaşmasıyla birlikte, enerji yönetiminde “vardiya bazlı tüketim” kavramı giderek daha kritik hale geliyor. Özellikle üretim tesisleri, hastaneler, çağrı merkezleri gibi kesintisiz faaliyet gösteren yapılarda, elektrik tüketiminin sadece toplam miktarı değil, zaman içindeki dağılımı da ciddi bir analiz gerektiriyor.

Bu yazıda, elektrik tüketiminin farklı vardiyalarda nasıl değişiklik gösterdiğini, bu dalgalanmaların kWh, TL bazlı maliyet ve birim fiyat (kWh/TL) üzerinden nasıl izlenebileceğini; buna bağlı olarak işletmelerin nasıl daha verimli, sürdürülebilir ve ekonomik bir enerji politikası oluşturabileceğini inceliyoruz.

1. Vardiya Bazlı Tüketim Nedir?

Vardiya bazlı tüketim, bir işletmenin enerji kullanımının, belirli zaman aralıklarına (örneğin: sabah, öğle, gece vardiyası) göre analiz edilmesidir. Bu analizde aşağıdaki sorulara yanıt aranır:

  • Hangi vardiyada en fazla enerji tüketiliyor?

  • Enerji maliyetleri saatlik olarak nasıl değişiyor?

  • Mesai dışı saatlerde “gizli tüketim” veya “boşta çalışma” gibi verimsizlikler var mı?

  • Zaman-of-use tarifelerine göre hangi zaman aralıkları daha pahalıya mal oluyor?

Bu soruların cevabı, veri destekli enerji tasarrufu sağlayabilir.

2. Tipik Vardiya Yapıları ve Tüketim Alışkanlıkları

Aşağıda üç farklı vardiya tipi ve bunların enerji tüketim karakteristikleri özetlenmiştir:

Not: Mesai dışı saatlerde çalışan ekipmanlar arasında soğutucular, havalandırmalar, stand-by cihazlar olabilir. Bu da “gizli tüketim” anlamına gelir.

3. Gerçek Zamanlı Verilerle KWh Takibi

Enerji izleme sistemleri sayesinde artık dakikalık, saatlik hatta anlık tüketim verileri izlenebiliyor. Aşağıda örnek bir gün içinde 3 vardiya ve mesai dışı saatlerdeki enerji tüketim miktarı verilmiştir:

4. TL Bazlı Maliyet Hesapları: Aynı KWh, Farklı Fatura

Tarifeler saatlere göre değişebildiğinden, kWh bazında eşit olan tüketimler farklı ücretlerle sonuçlanabilir. 

⚠️ Görüldüğü gibi, 16:00 sonrası tüketim daha az olmasına rağmen, maliyet en yüksektir. Bu nedenle sadece kWh değil, birim fiyatlarla çarpılmış TL değerleri de analiz edilmelidir.

5. Birim Fiyat Bazlı Analiz ile Optimizasyon

Enerji yönetimi sadece az tüketmek değil, en verimli zamanda tüketmektir. Özellikle serbest tüketici konumundaki firmalar için saat bazlı birim fiyat optimizasyonu ciddi avantaj sağlar

6. Tasarruf Senaryosu: Vardiya Değişimiyle Aylık Kazanç

  • Bir işletme, tüketimin %20’sini pik saatlerden gece saatlerine kaydırarak aşağıdaki kazancı sağlayabilir:

    • Taşınan enerji: 10.000 kWh

    • Pik saat birim fiyatı: 3,00 TL

    • Gece saat birim fiyatı: 2,10 TL

    • Aylık kazanç: (3,00 – 2,10) x 10.000 = 9.000 TL

    Yılda 108.000 TL’ye varan tasarruf mümkündür.

7. Dinamik Mesai Planlaması: Yazılım Tabanlı Avantajlar

  • Gelişmiş enerji izleme platformları artık kullanıcıya mesai saatlerini değiştirme, yeniden tanımlama ve farklı zaman aralıklarına göre raporlama yapma imkânı sunar.

    Özellikler:

    • Kullanıcı tanımlı vardiya zamanları

    • Esnek raporlama (kWh, TL, kWh/TL bazında)

    • Otomatik alarm ve uyarılar (pahalı saatlerde yüksek tüketim olursa)

    • Grafiklerle kıyaslama: “önce – sonra”

    Bu sayede yöneticiler, enerji verilerini sadece okumaz, yönetir ve dönüştürür.

8. Sonuç ve Öneriler

Elektrikte vardiya bazlı tüketim analizi, yalnızca fatura düşürmek için değil, aynı zamanda çevresel sürdürülebilirlik ve operasyonel verimlilik için de gereklidir.

Öneriler:

  • Tüm vardiyalarda ayrı ayrı kWh ve Tl bazlı takip yapın

  • Zaman-of-use tarifelerine göre vardiya planlamasını gözden geçirin

  • Mesai dışı “boşta çalışma” durumlarını en aza indirin

  • Enerji yönetim sistemlerinde esnek vardiya tanımı kullanın

  • Haftalık ve aylık kıyaslama analizleriyle süreçleri optimize edin